Denizci Paşamız Cihat Yaycı, Atatürk'ün okuduğu ve notlar aldığı Yakut Dili Sözlüğünü 1920 lerde nereden aldı, nasıl okudu vs diye şaşkınlıkla anlattı ve gündem oldu ya, ben de merak ettim sözlüğü ve biraz bilgi topladım.

Merak edenler vardır diye paylaşayım dedim.

 Yakutistan'a sürgün giden Leh asıllı Rus Türkolog  Edouard Pekarskiy nin 30 yılda derlediği 4 ciltlik bir ansiklopedik sözlüktür.

Atatürk'ün Rusça bilen kim varsa parça parça dağıtarak Türkçeye 8 ayda hızlı çevirisini yaptırttığı ama 1937 de TDK nın yeniden daha dikkatli bir tercüme ile çevirerek 1945 de yayınladığı bir sözlüktür. Paşamız klasik dil sözlüğü zannediyor ama çok kapsamlı ansiklopedik bir sözlük esasen. 

"Yakut Dili Sözlüğünde destan, masal, halk hikâyesi, efsane, mitoloji, folklor, etnografya, inançlar ve bunlarda geçen şahıslar, ilâhlar, dağ, ırmak, göl, orman, köy, mevki, mahalle, oba, insan adları, hattâ lâkaplara dek ayrıntılar, bilgiler ve belgeler verilmiştir. 

Sözlük bu bakımdan ansiklopedik ve kuşatıcı bir özellik arzetmekte, dünyada eşi ve benzeri bulunmamaktadır. Osmanlıların “teşbihte hata olmaz, hatasız teşbih olmaz” hikmetli sözünü dikkate alarak söylersek Pekarskiy, Kaşgarlı Mahmud’un yaptığı işi 19. asrın sonunda, 20. asrın başında başarmıştır." diyor bir yorumda.

Atatürk dil ve tarih alanında derin inceleme ve araştırmaları esnasında, ogüne kadar yayınlanmış hangi klasik eser varsa hepsini kitapçılardan yurt dışından temin etmiş, hatta döneminin önemli dil ve tarih bilim adamlarını davet etmiş, kurultaylar toplamış ve başlattığı bu eşşiz çalışmalar devam ettirilir umudu ile Dil ve Tarih Kurumunu kurmuştur. 

Okuduğu kitaplar ve esasen  sözlüklerin listesini de Agop Dilaçar şöyle anlatmıştır.

"Atatürk sözlüklere çok önem verirdi. Bunlar arasında V.W. Radloff’un 4 ciltlik “Türk Lehçeleri Sözlüğü” (1888-1911) ile E. Pekarskiy’nin yine 4 ciltlik “Yakut Türkçesi Sözlüğü” (1907-1928) başta gelen eserlerdi. 

Atatürk Yakut Sözlüğüne sık sık bakar ve baktırır, bu lehçedeki ke