Tablolar - Çığlık

Çığlık, Edvard Munch, 1893, Karton Üzerine Yağlı Boya, Tempera ve Pastel, 91 x 73.5 cm

Çığlık, Edvard Munch’ün tarzını ve sanat anlayışını en net görebileceğimiz eserlerinden biridir. Doğanın çığlığı olarak nitelendirilen bu eserin odağında, çığlık atan bir figür göze çarpar. Ressamın iniş çıkışlar ve kayıplarla dolu hayatının bir dışavurumu olarak yorumlanan bu eserde dikkat edilmesi gereken bir nokta daha vardır: Kızıl gökyüzü.

Ressam tablosundaki kızıl gökyüzünü resmederken gerçekten gördüğü gökyüzünün rengini yansıtmıştır. Endonezya’daki Krakatoa yanardağı, 1883 yılında patlamış ve atmosfere dağılan küller nedeniyle tüm Avrupa bundan etkilenmiş. Günler süren kül bulutları nedeniyle gökyüzü kızıl renge bürünmüş. Munch’ün ünlü tablosunun arkasında yatan hikaye ise büyük bir ruhsal bunalımın aynı etkideki bir afetle birleşimini anlatmaktadır.

Bu şahane resmi görmek ve büyüsüne kapılmak isterseniz, günün birinde yolunuz Norveç’e düşerse, Oslo National Gallery’i mutlaka ziyaret etmelisiniz.

Çığlık tablosunu ne zaman görsem içimden bir ses şöyle diyor: Evet çığlık bir renge bürünse böyle bir renk cümbüşüne bürünür hem böyle soluk hem böyle vahşi görünürdü. Bir delilik yanılsamasının yine delice bir ifadesi Munch tarafından oldukça ustaca işlenmiş. Çığlık tablosu çözümlemesinden önce gördüğümde neler hissettiğimi dile getirmek istedim. Sizler bu tabloyu gördüğünüzde neler hissediyorsunuz? Lütfen yorumlarda neler hissettiğinizi belirtin.

Bu tablonun insanı rahatsız eden bir cazibesi var. Resimde açıkça psikolojik bir savaşın dışavurumları gözükmekte. Peki sanatçı niçin böyle bir eser ortaya çıkarmış, çığlık tablosunun hikayesi ne? Arkasında nasıl sebepler yatıyor ki bizi hem böyle rahatsız edip hem de beğenimizi kazanabiliyor. Bu yazımızda gerekli incelemeleri yapacağız. Hazırsak haydi çığlık tablosu incelemesi başlasın!

Çığlığın Cümbüşü

Bu tabloya ne zaman baksam, zihnimde beliren ilk tepki renklerin ve boya sürme biçiminin yarattığı çekime hayret etmek oluyor. Çünkü Munch bu eserde dışavurumunu öyle net bir şekilde ortaya dökmüş ki, belki de salt düşünceye ve duyguya en çok yaklaştığı eseridir. Bu tip resimlerde, fiziki değerlendirmelerin bir çoğu neredeyse geçersiz kalıyor. Şöyle işlenmiş böyle uğraşılmış gibi tabirler böyle bir resim için fazlasıyla sığ ifadeler olurdu. O nedenle Çığlık tablosunun hikayesi, onu ifade etme biçimi kadar önemli bir inceleme kriteridir.

Arkadaki şu turuncuya, turuncunun arasına beliren yeşillere, denizle birleşen ufuktaki dalgalanmış görüntüye bir bakın! Öndeki köprüde ilerleyip hayatlarına devam etmekte olan iki figüre, denizin ortasından geçecek olan şu karaltılı tekneye bakın! Bir de şu önde mıhlanmış, korkulu-hayretli, yalnız ve dehşet içinde duran figüre bir bakın. Belki de bu resmin bizi bu denli etkilemesinin en büyük sebebi tablodaki bu figürün olabildiğince yalnız olması ve dehşetle bize bakıyor oluşudur. Belki bizlere kendimizden de bir parça hatırlatarak empati yaptırtıyordur.